In 2009 kwamen de drie locaties van het Fioretti College in Veghel (mavo, vmbo, praktijkschool, ruim 1220 leerlingen) onder één dak. Medewerkers van de facilitaire dienst liepen als eersten aan tegen het verschillend interpreteren van schoolregels en andere cultuurverschillen (De ene conciërge liet veel toe, een ander leefde de regels strikt na). Daarom is snel een start gemaakt met het project ‘Samen werken aan een veilige school’. Het project richt zich op preventie van agressie en geweld, onder meer door medewerkers te trainen in het herkennen en in goede banen leiden van lastige situaties. Daarnaast is een protocol gemaakt voor een eenduidige afhandeling van incidenten.
Training
De manager bedrijfsvoering ontwikkelde samen met een extern bureau de training ‘Gedrag beïnvloedt gedrag’ (extern bureau is STRIGO, Training , Coaching & Advies uit Breda) en hield over de inhoud steeds ruggespraak met de collega’s van de facilitaire dienst. Doel van de training is medewerkers meer bewust te maken van de effecten van eigen handelen, ze te leren om dreigende situaties te herkennen en hoe ze daar een positieve draai aan kunnen geven. Tijdens de training spelen medewerkers situaties na, die ze zelf kunnen inbrengen. Ze krijgen heel directe feedback op hun (non)verbale gedrag en tips over wat ze anders zouden kunnen doen. De benadering is positief: wat kun je als medewerker zelf doen om rustig, kalm en open te reageren. De trainers zijn zelf ervaren vanuit hun werk bij politie of justitiële jeugdinrichting.
Eenduidig protocol
De training bracht aan het licht dat dringend behoefte was aan een eenduidig protocol, gebaseerd op gedeelde waarden en normen. Om voor het nieuwe protocol breed draagvlak te krijgen, werden interviews afgenomen bij medewerkers, leerlingen, ouders en externe partijen, zoals de politie. Naast de mr is vooral ook het zorgteam nauw betrokken geweest bij het opstellen van het protocol. De opbrengsten werden daarna weer met alle partijen gedeeld. Het protocol beschrijft wat op het Fioretti College wordt verstaan onder agressie en geweld. Het document bevat duidelijke afspraken over wat wel en wat niet mag, over incidentenregistratie, over sancties en over de afhandeling van incidenten.
Opvang en nazorg
Als onderdeel van het protocol is beschreven wie wat doet voor opvang en nazorg als een incident heeft plaatsgevonden. Daarbij speelt de kernteamleider een centrale rol. Deze is eindverantwoordelijk voor zowel opvang als nazorg. Het protocol zorgt ervoor dat alle kernteamleiders dezelfde stappen nemen. Zo krijgt een betrokken medewerker altijd vóór het weekend bericht over de afhandeling van een incident en welke maatregelen zijn genomen, bv. een tijdelijk aulaverbod voor de leerling. Die terugkoppeling is essentieel. Ook naar ouders, als dat nodig is. Binnen de kaders van het protocol - hoe te handelen bij welk type incidenten - bepaalt de kernteamleider wat een passende maatregel is en welke partijen daarbij betrokken worden, zoals zorgteam, de zorgcoördinator of de politie. Zo’n passende maatregel houdt rekening met de leerling en de ernst van het incident. Het protocol zorgt voor eenduidigheid, maar laat ruimte voor een persoonlijke en praktische aanpak van de verantwoordelijken.
Communicatie
Veel aandacht gaat naar communicatie over de activiteiten, zodat betrokkenen intern en extern (met name collega’s, leerlingen en ouders) goed op de hoogte zijn van wat speelt en het tijdig weten als iets van hen wordt verwacht. Website, intranet en nieuwsbrief worden daarbij ingezet.
Daarnaast is bewust contact gezocht met de media, vanuit het idee dat zo’n pro-actieve houding goed is voor de naam van de school. Symbolisch aanbieden van het nieuwe protocol aan de plaatselijke wethouder genereerde de beoogde publiciteit. Verantwoordelijk voor de communicatie is de projectleider, die ook het proces rond veiligheidsbeleid bewaakt en de voortgang erin houdt. Deze projectleider is ook veiligheidscoördinator en dat is prettig, zij functioneert binnen en buiten de school als hét aanspreekpunt voor veiligheid.
Gedragcodes
De training wordt aangeboden aan alle medewerkers die direct contact met leerlingen hebben. Om te stimuleren dat docenten hun ervaringen blijven delen, is ‘Omgaan met gedrag’ een vast agendapunt bij de kernteams. Op aanvraag kunnen teams een herhaaltraining krijgen. Op verzoek van medewerkers wordt momenteel gewerkt aan gedragscodes, afgeleid van het protocol, die op de website van de school zullen komen.
Effect op arbo
Preventieve aandacht voor omgaan met gedrag geeft personeel en leerlingen een gevoel van veiligheid. Ze weten dat actie wordt ondernomen om de school veilig te houden.
In het protocol is benoemd wat op het Fioretti College onder agressie en geweld wordt verstaan en welke stappen wanneer worden genomen. Die duidelijkheid geeft rust.
Winst
De trainingen werken als een olievlek. In de periode erna praten collega’s door met elkaar en zo blijft het thema onder medewerkers actueel en spreken ze elkaar ook aan op dagelijks gedrag. Medewerkers worden zich door de training bewuster van eigen gedrag en verwerven nieuwe vaardigheden. Ze krijgen meer inzicht in het herkennen van soorten agressie en de meest adequate reacties daarop. De training stimuleert medewerkers hun nek uit te steken en versterkt daarmee hun handelen als professional.
Plus- en minpunten
+ Het praktijkgerichte karakter van de training zorgt ervoor dat medewerkers handvatten krijgen om hun gedrag daadwerkelijk te veranderen.
+ Een goede training roept enthousiasme op en brengt collega’s op een natuurlijke manier over het thema met elkaar in gesprek, zodat anderen nieuwsgierig worden en de training ook willen volgen.
+ Iedereen die met leerlingen te maken heeft wordt getraind en daardoor kan niemand aanvoeren niet op de hoogte te zijn van bepaalde afspraken.
+ Bij een praktische en positieve benadering, zoals gekozen bij deze training, komt veel energie vrij.
+ De training is mede op initiatief van de medewerkers facilitair ontwikkeld, terwijl zij als ondersteuners meestal als laatsten komen en dat geeft hen een goed gevoel.
- Ontwikkelen, coördineren en bewaken van het project vraagt een flinke investering in tijd en geld.
- Trainen van medewerkers is belangrijk, maar het is wel zaak te zorgen dat het niet ten koste van de lestijd van de leerlingen gaat.
- De trainingen worden gegeven met een periode ertussen, zodat ruimte ontstaat voor een natuurlijk proces waarin collega’s ervaringen delen. Nadeel is wel, dat het daardoor lang duurt voordat iedereen de training heeft gevolgd.
Tijd
Opzet van de training en ‘onderhoud’ ervan zijn taken van de manager bedrijfsvoering. De training zelf duurt 6 uur en valt onder de professionalisering van medewerkers. De trainingen zijn in 2010 begonnen en door de tussenperiodes duurt het een paar schooljaren voordat iedereen is getraind. Begin 2012 hadden 150 van de 175 medewerkers de training gevolgd.
Kosten
Voor de training en de ontwikkeling van het protocol is een subsidie aangevraagd bij ‘Veilige Publieke Taak’, een programma van het ministerie van Binnenlandse Zaken. De school heeft een bedrag van € 22.500 ontvangen en uit eigen middelen eenzelfde bedrag bijgelegd.
Tips
Training
- Hou zelf de regie over het ontwikkelen van een training en ga alleen in zee met een extern bureau als ‘de klik’ er is.
- Zorg dat medewerkers de slag ‘van moeten naar willen’ maken. Dat doe je door ze consequent mee te nemen in het verhaal en hun inbreng serieus te nemen.
- Bewaak een hoge, praktijkgerichte kwaliteit van de training. Als mensen er echt iets aan hebben, vertellen ze dat verder en worden medewerkers intrinsiek gemotiveerd.
- Wees flexibel, sta open voor de inbreng van medewerkers en luister goed. Waar lopen zij tegenaan? Wat hebben ze nodig? Op verzoek van docenten verschoof het Fioretti College de training naar einde middag/begin avond, waardoor die niet ten koste gaat van de lestijd.
- Hou de trainingen klein - per keer maximaal 10 deelnemers - en pas het programma aan de behoeften van de doelgroep aan.
- Let erop dat de training actueel blijft. Het Fioretti College is sinds kort rookvrije school en dat is dan een goed onderwerp voor een casus in de training.
Protocol
- Vertaal normen en waarden in een protocol altijd naar de dagelijkse praktijk: in welke vorm van handelen wil je het terugzien.
- Investeer tijd in het opstellen van een protocol. Het is belangrijk dat alle betrokkenen hun zegje kunnen doen en dat de tekst een vorm krijgt waar iedereen achter staat.
- Geef veel aandacht aan eenduidigheid van afspraken, zorg ervoor dat er geen grijze gebieden overblijven.
- Trek één lijn bij sancties op verstorend gedrag, maar blijf altijd ruimte houden voor maatwerk.
- Wees niet bang om kennis te delen met andere scholen. Het Fioretti College verzorgt extern presentaties en het protocol is voor iedereen op te vragen bij de contactpersoon van de school (zie hierboven).
Communicatie
- Luister naar wat medewerkers bezighoudt en laat in de communicatie zien dat je iets met hun inbreng doet.
- Communiceer duidelijk en met enige regelmaat over de voortgang van het proces en de rol van degenen voor wie de communicatie bedoeld is.
- Vergeet de ouders, voor zover relevant, in de communicatie niet.
- Maak binnen en buiten de school goed duidelijk wie aanspreekpunt voor veiligheid is.
- Wees open naar de wijdere omgeving van de school toe en probeer pro-actief het veiligheidsbeleid over het voetlicht te krijgen.
Opvang en nazorg
- Leg de verantwoordelijkheid voor opvang en nazorg bij mensen die dichtbij de medewerkers staan.
- Koppel na een incident steeds aan de betrokkenen terug welke stappen genomen worden.
- Communiceer snel en helder over een incident, binnen de school maar ook naar ouders als dat nodig is.
Er zijn nog geen reacties gegeven op dit schoolvoorbeeld.