Zorg voor werknemers die zwanger zijn of borstvoeding geven

Norm

De werkgever treft voor zwangere werknemers of werknemers die borstvoeding geven maatregelen ter bescherming van:

• de zwangerschap, om een miskraam of vroeggeboorte te voorkomen;
• het ongeboren kind, om aangeboren afwijkingen of een laag geboortegewicht te voorkomen;
• de borstvoeding, om terugslag op de borstvoeding te voorkomen;
• de zuigeling, om het overbrengen van gevaarlijke stoffen of infectierisico’s door het geven van borstvoeding te voorkomen;
• de gezondheid van de medewerkster zelf. De belastbaarheid van de vrouw verandert (snel) door de zwangerschap; bepaalde risico’s hebben een grotere impact dan daarvoor.

Minimum eisen

• De werkgever inventariseert, met een aanvullende RI&E, of er bij de werkzaamheden en in de arbeidsomstandigheden risico's voor de zwangerschap en lactatie zijn (zie ook de paragraaf voer een aanvullende RI&E uit).
  Het gaat om risico's op het gebied van: lichamelijk zwaar werk (tillen, bukken, langdurig staan, vermoeiend werk), trillingen, binnenklimaat (tocht, hitte en kou), lawaai, onregelmatige werktijden, straling, werken onder overdruk, blootstelling aan chemische en/of biologische stoffen en blootstelling aan werkstress (hoge werkdruk en/of grensoverschrijdend gedrag).
• De werkgever past de werkbelasting aan voor de werknemer die heeft gemeld zwanger te zijn en voor pas bevallen werknemers op basis van de hiervoor genoemde aanvullende RI&E.
• De werkgever zorgt (binnen twee weken na melding) voor voorlichting aan de zwangere werknemers over de risico's van het werk en de genomen maatregelen in verband met die risico's, onder andere over gebruik van de rustruimte. De voorlichting betreft ook informatie over risico's van het werk voor kwaliteit en kwantiteit van de borstvoeding.
• Werknemers die borstvoeding geven worden door de werkgever hiertoe in de gelegenheid gesteld.
• Voor zwangere of pas bevallen werknemers op de school stelt de werkgever een geschikte ruimte beschikbaar voor het nemen van rust en het geven van borstvoeding of kolven. Onder geschikt wordt verstaan een besloten af te sluiten ruimte met een bed of rustbank die rustig is en privacy biedt.

Doen

Informeer de zwangere werknemer

Informeer de werknemer uiterlijk binnen twee weken na de melding van haar zwangerschap over de risico’s in haar werk die van invloed kunnen zijn op de zwangerschap, het ongeboren kind en haar eigen gezondheid. Bespreek ook de maatregelen die nodig zijn om de risico’s te voorkomen of te beperken. Informeer de werknemer bij wie zij met vragen terecht kan. Wijs de werknemer op haar recht op aanpassing van de werk- en rusttijden en het gebruik van een rustruimte.

Tref maatregelen

Een goede bescherming in de zwangerschap en periode van borstvoeding start met een veilige en gezonde werkomgeving. In de Handreiking arbomaatregelen Zwangerschap & Werk van de SER is dit samengevat als het RAAK-principe. De werkgever treft maatregelen volgens dit RAAK-principe. Belangrijk is dat een volgende stap alleen genomen mag worden als een eerdere stap niet mogelijk is. 

De Arbeidstijdenwet (artikel 4:5 t/m 4:8) stelt kaders voor de werk- en rusttijden van zwangere werkneemsters, werkneemsters tot 6 maanden na de bevalling en werkneemsters die borstvoeding geven. De artikelen bevatten voorschriften over:

• De melding van de zwangerschap / het geven van borstvoeding.
• Beperking van onregelmatig werk in het algemeen en nachtarbeid in het bijzonder.
• Extra pauzes.
• Maximering van het aantal werkuren per dag, maand en kwartaal.
• Gelegenheid om zwangerschapsonderzoeken te ondergaan.
• Gelegenheid om borstvoeding te geven / te kolven.

Daarnaast biedt de brochure ‘Handreiking Zwangerschap en Werk’ van de Stichting van de Arbeid (september 2023) een goed overzicht van wettelijke verplichtingen, opzet en uitvoering van beleid en te nemen maatregelen.

Voer een aanvullende RI&E uit

Doorloop de vijf risico-specifieke modules in deel 2 van de Handreiking arbomaatregelen Zwangerschap & Werk van de SER en pas de preventieve maatregelen, de ver- en geboden en de richtlijnen toe. De vijf risico-specifieke modules zijn:

• Module A Lichamelijk zwaar werk
• Module B Gevaarlijke stoffen
• Module C Biologische agentia
• Module D Werkstress
• Module E Ploegendienst en nachtarbeid

Voorbeeld uit module A1 Lichamelijk zwaar werk voor een zwangere medewerkster: