Norm: Verplichtingen Arbowet

Scholen zijn verplicht tijdens schoolgebonden activiteiten (zoals excursies en schoolreizen) te zorgen voor voldoende toezicht. Voldoende en kwalitatief goede begeleiding is dus van groot belang. Hoe dat er uit moet zien (bijvoorbeeld hoeveel toezichthouders per aantal leerlingen) is niet wettelijk vastgelegd. Deze verantwoordelijkheid is echter vooral een morele verantwoordelijkheid. De uiteindelijke juridische verantwoordelijkheid ligt bij het schoolbestuur wanneer er iets misgaat.

Toch is de situatie waarin het incident gebeurt doorslaggevend voor wie er nu aansprakelijk gesteld kan worden.

Wanneer er sprake is van nalatigheid door onvoldoende toezicht kan de school aansprakelijk worden gesteld voor onrechtmatig handelen. Hier is sprake van een tekortkoming van de school. Het is dus afhankelijk van de omstandigheden of een school aansprakelijk gesteld kan worden.

Lees meer over aansprakelijkheid in het VO-Signaal Aansprakelijkheid & Verzekeringen.

Tips en informatie om ongewenste situaties tijdens een schoolreis te voorkomen, vindt u in het infoblad Wijs op schoolreis van de Stichting School en Veiligheid.

Ja.
Dat wil echter niet zeggen dat 'de school' de zelf hoeft te laten keuren. De verhuurder heeft die plicht namelijk ook. 'De school' moet er wel zeker van zijn dat de apparaten daadwerkelijk gekeurd en onderhouden worden.

Werkgevers zijn verplicht arbeidsmiddelen (alle op de arbeidsplaats gebruikte machines, installaties, apparaten en gereedschappen) te laten onderhouden en keuren.

De Arbowet stelt de werkgever verantwoordelijk voor de veiligheid van werknemers en derden zoals uitzendkrachten en onderaannemers (zorgplicht). Ook verhuurbedrijven hebben de wettelijke verplichting de arbeidsmiddelen die verhuurd worden te laten keuren. Bij gehuurd materieel is en blijft de werkgever verantwoordelijk voor de werknemers. Dit geldt ook bij een machine die geleased is. Werkgevers zijn verplicht de gebruiksaanwijzing, voorlichting en instructies van arbeidsmiddelen duidelijk over te brengen bij de werknemers. En dat werkgever en werknemer de voorschriften van de arbeidsmiddelen opvolgen. De arbeidsmiddelen moeten in goede staat verkeren. Zo worden eventuele gebreken en ongevallen voorkomen. De onderhoudsvoorschriften staan in de gebruiksaanwijzingen die de leverancier meelevert. Soms wordt er in het contract met de leverancier een afspraak opgenomen wie het onderhoud of de keuring zal uitvoeren.

Gehuurde apparaten vallen onder het begrip arbeidsmiddel
Nieuwe en bestaande machines (arbeidsmiddelen) behoren te voldoen aan de wettelijke veiligheids- en gezondheidseisen. Dit staat vermeld in artikel 7.4a van het Arbeidsomstandighedenbesluit. Vanuit de arbeidsomstandighedenwet wordt verwezen naar de NEN 3140, waarin het keuringsproces en de keuringseisen van elektrisch materieel zijn beschreven. Hierin staat dat arbeidsmiddelen die op de werkplek gebruikt worden geen gevaar mogen opleveren voor de werknemers. Er wordt aangegeven dat arbeidsmiddelen periodiek gekeurd moeten worden.
Onder de arbeidsmiddelen die gekeurd moeten worden verstaan we alle apparaten welke voorzien zijn van een stekkeraansluiting. Ook arbeidsmiddelen die vast op het lichtnet zijn aangesloten vallen onder de keuringsplicht.
Voor arbeidsmiddelen welke intensief gebruikt worden, wordt aangeraden deze één keer per jaar te laten keuren. Bij zeer intensief gebruik zelfs eens per half jaar en bij arbeidsmiddelen welke op een kantoor gebruikt worden, zoals een koffiezetapparaat of een computer wordt aangeraden eens per twee jaar.
Zie hiervoor het Arbeidsomstandighedenbesluit artikel 7.4a. Keuringen, lid 3 en lid 4.

Voor de hierboven vermelde automaten zullen lid 3 en lid 4 van artikel 7.4a Arbeidsomstandighedenbesluit in de meeste gevallen niet van toepassing zijn. Daarmee vervalt de basis onder de verplichte keuring. Wel is onderhoud verplicht.

Snoep- en drankautomaten zijn arbeidsmiddelen in de zin van de Arbowet. Arbeidsmiddelen dienen veilig te zijn en moeten daarom periodiek gekeurd te worden. Het Arbeidsomstandighedenbesluit stelt vast welke arbeidsmiddelen dat zijn.

Natuurlijk is periodiek keuren veiliger en wordt door keurmeesters gezegd dat als er een stekker aan zit, het volgens NEN3140 dient te worden gekeurd. De vraag is echter of de veiligheidswinst voldoende is, om de investering in het keuren van computers en randapparatuur te rechtvaardigen.

Nee.
De Arbowet maakt geen onderscheid tussen onderwijstypen. Daarbij is de Arbowet voor leerlingen alleen van toepassing op 'verrichtingen van leerlingen en studenten in onderwijsinrichtingen of gedeelten daarvan, open ruimten daaronder begrepen, die vergelijkbaar zijn met arbeid in de beroepspraktijk' (zie Arbowet art. 2 b.). De werkgever heeft op grond van de Arbowet wel de plicht om in de school gevaar voor de veiligheid en gezondheid van derden (leerlingen, ouders, leveranciers etc.) te voorkomen (zie Arbowet Art. 10)

Nee.
In de Arbeidstijdenwet is geregeld dat bij een werkdag van tenminste 4,5 uur er recht is op 30 minuten pauze, die mag worden opgesplitst in 2x 15 minuten. Als er een collectieve regeling is afgesproken, is er minimaal 15 minuten pauze bij een werkdag van 5,5 uur. Bij collectieve afspraken stelt de werkgever in overleg met de medezeggenschapsraad een arbeidstijden- en rusttijdenregeling vast. Hierin worden tenminste geregeld:
a. het aantal werkdagen per week,
b. de tijden waarop de instelling geopend is met het oog op het verrichten van werkzaamheden door de werknemers,
c. de rustpauzes,
d. de manier waarop uitvoering wordt gegeven aan het gestelde in de overige leden van dit artikel.

Tevens staat vermeld dat de werkgever in overleg met de medezeggenschapsraad een arbeidstijdenmodel kan vaststellen dat geldt voor een of meer functiegroepen binnen de functiecategorie onderwijsondersteunend personeel. Op uw school moeten er afspraken zijn gemaakt over arbeidstijden en rusttijden. Het is daarom raadzaam om in gesprek te gaan met uw leidinggevende of met de medezeggenschapsraad.

Meer informatie:
- Arbeidstijdenwet

Ten principale: nee.
De arbowet en verbijzonderingen daarop bevatten voor het overgrote deel doelbepalingen (het wat). Op een klein aantal punten schrijft de wet ook het hoe voor. De sociale partners in het vo hebben afgesproken hoe in het vo aan de arbowet voldaan kan worden. Die afspraken zijn vastgelegd in de arbocatalogus en als zodanig in de CAO opgenomen. Daarmee is het een afspraak tussen werkgevers en werknemers. De Arbocatalogus is door de Nederlandse Arbeidsinspectie (NLA) als toereikend bestempeld. Met de toegenomen deregulering van wetgeving in de afgelopen jaren – ook in de arbo-wetgeving – is voor scholen meer eigen beleidsruimte ontstaan. Desgevraagd moeten zij aan de bevoegde instanties (CAO-tafel, Nederlandse Arbeidsinspectie, rechter) verantwoording afleggen. De werkgever moet kunnen uitleggen hoe hij aan de doelvoorschriften uit de wetgeving heeft voldaan. Dus in het geval van een geschil rond arbo-zaken: pas de normen uit de arbocatalogus toe of leg uit waarom je het anders hebt gedaan.

Is het verplicht een schoolveiligheidsplan en een arbobeleidsplan op te stellen?

Ja.
Scholen zijn sinds 1 januari 2006 op grond van de CAO VO verplicht schoolveiligheidsbeleid te voeren. Hierin beschrijft een school hoe zij de fysieke en sociale veiligheid in en om het schoolgebouw waarborgt. Het schoolveiligheidsplan heeft vooral betrekking op de thema´s agressie & geweld, seksuele intimidatie en discriminatie en wordt samen met de (g)mr opgesteld. Sinds 1990 zijn scholen op grond van de arbowet verplicht arbobeleid te voeren. In de praktijk betekent dat veelal het opstellen van een arbobeleidsplan geënt op het ‘plan van aanpak’ dat voortvloeit uit de RI&E. Het doel van beide verplichtingen liggen op hetzelfde domein: (verhogen en verbeteren van) fysieke en sociale veiligheid, gezondheid en milieu. Dan ligt het voor de hand beide verplichtingen te integreren in een schoolveiligheidsplan dat voldoet aan de cao-bepalingen en de arbowet. Natuurlijk kan een school ook er voor kiezen twee aparte plannen te maken.

Zowel de Nederlandse Arbeidsinspectie als de Onderwijsinspectie controleren scholen en zullen bij een bezoek vragen naar het arbo- respectievelijk het schoolveiligheidsbeleid.
Zie voor meer informatie ook School en Veiligheid en kijk op de site van Voion voor aanvullende informatie over het schoolveiligheidsplan en arbobeleid.